تاثیر هنر انتزاعی بر طراحی پارچه و لباس در آثار سونیا دولونه – Sonia Delaunay

طراحی پارچه پیوندی میان هنر و صنعت است اما معمولا در تاریخ هنر مورد بررسی قرار نمی‌گیرد. از دهه‌های گذشته تعدادی از هنرمندان سعی کردند با وارد کردن دانش هنری به لوازم زندگی روزمره، هنر را کاربردی کنند و بهترین ابزار برای این کار، لباس است.

سونیا دولونه ( 1885-1979) هنرمندی است که در رشته‌های مختلف مانند نقاشی، طراحی پارچه، تایپوگرافی و مد فعالیت کرده است. او در اوکراین به دنیا آمد و در روسیه بزرگ شد. سونیا زندگی هنری خود را به عنوان یک نقاش و گرافیست آغاز کرد و با الهام از امپرسیونیست‌های فرانسه به همراه شوهرش رابرت دولونه به پاریس نقل مکان کرده و یک جنبش اولیه هنر انتزاعی به نام ارفیسم ایجاد کرد.

پس از اولین نمایشگاه انفرادی‌اش در سال 1908 تصمیم گرفت برای رها کردن خلاقیت خود، سوزن به دست گیرد و از گلدوزی به عنوان یک راه آزادانه استفاده از رنگ بهره ببرد. در حالی که چند سال از زندگی خود را صرف نقاشی کرده بود، خلاقیت خود را با ساخت تکه دوزی‌هایی از پارچه مستعمل برای پسرش ادامه داد و دوختن یک لحاف چهل تکه باعث شد دولونه متوجه شود کاربرد رنگ در آن لحاف شبیه به کوبیسم است. سونیا آن لحاف را به عنوان اولین اثر هنری انتزاعی خود توصیف کرده است.

از آن پس توجه سونیا از قلم مو، بوم و رنگ روغن معطوف به سوزن و چاپ پارچه شد. او در سال 1912 برای خود و شوهرش لباس‌هایی ساخت که در مراسم و میهمانی‌ها از آن استفاده می‌کردند و همین باعث شد به عنوان هنرمندان پیشرو شناخته شوند.

ایده “خلاقیت خود به خودی” که تحت تاثیر جنبش دادایئسم بود بر کارهای سونیا تاثیر گذاشت و او طرح‌های خود را از اشیاء موجود در زندگی روزمره می‌گرفت. او با استفاده از اشیاء اطراف خانه مثل لامپ و پرده به طراحی و دوخت لباس پرداخت. سپس شروع کرد به ترکیب شعر با طرح لباس‌هایش و آنچه را “لباس-اشعار” می‌نامید با استفاده از ترکیب کلمات شاعرانه با طرح یکپارچه هندسی طراحی می‌کرد.

با راه اندازی کارگاه خود و استخدام چند کارگر و خیاط، اقدام به طراحی و تولید لباس برای دیگران کرد. چاپ پارچه و طراحی‌های ابتکاری او برای دنیای مد بسیار تازه بود و استقبال مخاطبان نشان داد که مُد یکنواخت و خسته کننده آن دوره نیاز به یک تغییربزرگ داشت. طرح‌های سونیا بسیار موفق بودند و زنان با پوشیدن آنها احساس آزادی بیشتر و حرکات راحت تری داشتند.

سبک متحول کننده سونیا در ایجاد آثار هنری پوشیدنی در سال 1920 قابل توجه بود. طراحی پارچه‌های سونیا تفاوت زیادی با طرح‌های تزئینی گذشته تا حال دارد و در چاپ‌های او کیفیت یک اثر نقاشی وجود دارد. تفکر سونیا تفکر یک نقاش بود، بنابراین طراحی پارچه خود را با استفاده از فرم، تعادل و رنگ انجام می‌داد. عشق او به هندسه بسیار آشکار است و در کارهایش از الگوهای فوق العاده پیچیده استفاده می‌کرد.

استفاده او از گلدوزی در کارهایش جذاب است و توانسته به این روش ایده‌های جدیدی کشف کند و رنگ را از راهی متفاوت در نقاشی‌هایش کشف کند. الهام بخش سونیا ریشه اوکراینی اوست و زندگی در روسیه و سرگرمی‌هایی مانند مهره دوزی که در کار او تاثیر گذاشت.

دید هنری که او به لباس وارد کرد بسیار نوآورانه بود. لباس‌هایی که به طور کامل با گلدوزی پوشیده شده ومستطیل‌های به هم پیوسته منعکس کننده کوبیسم و هنر آفریقایی است. اما کار او فقط به لباس محدود نمی‌شود. سونیا با همین الگو کفش‌هایی طراحی کرده که از به هم پیوستن قطعات چرم رنگی به وجودآمده است. ماشین، مبل، لوازم منزل و هر چیزی که قابل دوختن یا رنگ شدن باشد برای او زمینه ای بود که الگوهای هندسی یا طرح‌های انتزاعی را روی آنها پیاده کند.

تنوع و طیف وسیع کارهای او در زمینه نقاشی، مجسمه سازی، طراحی پارچه، طراحی داخلی، مد و لوازم جانبی لباس باعث شده سونیا دولونه به یک استثنا در میان هنرمندان زن قرن بیستم تبدیل شود. به دلیل قدرت خلاق خستگی ناپذیر او در طول زندگی حرفه ای اش، که به هفت دهه می‌رسد، او را می توان با پیکاسو مقایسه کرد. مجموعه آثار سونیا در موزه‌های مختلف نگهداری می‌شود و هر سال نمایش‌های طولانی مدتی از کارهایش در کشورهای مختلف جهان برگزار می‌شود.

محقق : شیما بهروش